طلا و طلاسازی، صنعت دارای مزیت در حوزه اشتغال و کسب درآمد است و برخورداری از معادن طلا در میان دیگر معادن را می توان به عنوان گنجی در بین صنایع معدنی هر منطقه دانست.
اوج استخراج و تولید مصنوعات طلا در خراسان رضوی طی پنج سال اخیر رخ داده و حتی برای نخستین بار این بخش به صادرات دست یافته است.
از سوی دیگر هنرمندان صنعتگر مشهد طراحانی قابل در عرصه جواهرسازی و طلاسازی هستند که با تقویت دانش خود و مجهز شدن به فناوری های بهتر طی چند سال اخیر رشد قابل توجهی داشته اند.
هرچند نوسانات نرخ ارز طی سال جاری باعث تلاطم بازار طلا در کشور و از جمله خراسان رضوی شد اما این شرایط دلیلی بر بستن چشم بر روی قابلیت های این صنعت نیست و باید با برجسته سازی آن حمایت مسئولانه از این بخش را یادآور شد.

* افزایش تولید و صادرات طلا
کشف طلا در خراسان رضوی به سال 1382 بازمی گردد اما به گفته متولیان امر آنچه تاکنون از معادن زیرزمینی طلا در این استان استخراج شده، در سطح انجام گرفته است.
طلا از کانسنگ استخراج می شود که شیوه جداسازی آن به صورت ذوب سنگ صورت می گیرد و از هر تن کانسنگ حداکثر 2 گرم طلا به دست می آید.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در این باره گفت: در اجرای طرحهای اکتشاف مواد معدنی سازمان زمین شناسی از سال 1382 تا پایان سال 1393 حدود 890 هزار و 500 کیلو گرم ذخیره معدنی طلا در این استان شناسایی شد.
راضیه علیرضایی افزود: این استان پس از استانهای اصفهان و آذربایجان غربی رتبه سوم را از نظر برخورداری ذخایر طلا در ایران دارد.
وی اظهار داشت: کل طلای استخراج شده از معادن استان در داخل منطقه فرآوری می شود و اغلب به صورت سکه های مربع شکل درمی آید و گاهی در وسایل زینتی و همچنین صنایع دستی استان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
وی با اشاره به وجود پنج معدن طلا در خراسان رضوی گفت: تولید طلا از معادن استان در دولت یازدهم آغاز شد و در این مدت به رشد قابل ملاحظه ای دست یافت.
علیرضایی افزود: تولید طلا و مصنوعات آن در خراسان رضوی از 681 کیلو گرم در سال 1392 به سه هزار و 2 کیلو گرم در سال جاری رسیده است.
وی اظهار داشت: همچنین خراسان رضوی از اواسط سال 1395 تاکنون برای نخستین بار هزار و 700 کیلو طلا به ارزش 101 میلیون دلار به خارج از استان صادر کرده است.

* ظرفیت ها و مشکلات طلاسازی در مشهد
عمده طلا ها در کارگاه های مشهد تبدیل به مصنوعات شده یا در ترکیب با سنگهای قیمتی به جواهرات زییا تبدیل می شود.
رئیس کمیسیون سازندگان طلا، نقره و جواهر اتحادیه طلا و جواهر مشهد گفت: شمش گیری به معنای جدا سازی طلا از خاک معدنی در شهرک صنعتی انجام می شود، سپس شمش وارد کارگاه شده و پس از آب کاری، ریخته گری در سیستم متالوژی و اجرای طرح مورد نظر روی طلا، محصول وارد مرحله پرداخت و جواهرسازی می شود.
مهدی لوحی افزود: طراحی طلا و جواهر در این کارگاه یا انفرادی و براساس ذوق و سلیقه طراح است یا الهام گرفته از طراحی های جواهرات دیگر کشورها می باشد.
وی اظهار داشت: کیفیت طلای ساخته شده یا جواهر در کارگاه های مشهد بسیار مطلوب بوده و قابل رقابت با مشابه خود در تهران و اصفهان است، صنعت طلاسازی و جواهرسازی مشهد رشد قابل ملاحظه ای پیدا کرده اما برای تداوم این رویه نیازمند حمایت است.
وی گفت: بعد از نوسانات نرخ ارز، طی سال جاری خرید طلای ساخته شده یا مصنوعات طلا در بازار، 80 درصد کاهش یافت و این امر باعث تعطیلی بیشتر کارگاه های طلاسازی یا تعدیل نیروی آنها شد.
لوحی افزود: تا شهریور ماه سال گذشته 350 کد کارگاه طلاسازی در مشهد ثبت شده بود اما از این تعداد 110 کارگاه فعال باقی مانده و باقی آنها تعطیل شده اند، کارگاه هایی که مانده اند نیز فقط نیروی انسانی را حفظ کرده و در ظاهر فعال هستند.
وی ادامه داد: کسادی بازار طلا باعث شده است کارگاه های طلاسازی و جواهرسازی به سوی نقره سازی سوق پیدا کنند اما بازار نقره نیز مشکلات خاص خود را دارد.
وی با اشاره به آزادسازی ورود طلا و شمش به کشور اظهار داشت: در مصوبه اخیر، واردات مصنوعات طلا را نیز آزاد کرده اند که این امر باعث کسادی بازار طلاسازان می شود لذا باید در این بخش تجدیدنظر شود.
رئیس کمیسیون سازندگان طلا، نقره و جواهر اتحادیه طلا و جواهر مشهد گفت: از سوی دیگر بخشنامه ای به صندوق کارآفرینی امید ابلاغ شده است که به طلاسازان در روستا تسهیلات مشاغل روستایی پرداخت نشود.
این طلاساز مشهدی افزود: قرار بود امسال 220 میلیارد ریال از سوی صندوق کارآفرینی به روستای پیوه ژن از توابع شهرستان مشهد که منطقه فعال در طلاسازی است، پرداخت شود که اخیرا منتفی شده و دلیل آن نیز مشخص نشده است.
وی در باره صادرات طلا نیز اظهار داشت: عمده آنچه که تاکنون از استان خراسان رضوی به عنوان طلا صادر شده، طلای استخراج شده از معدن به صورت نیمه ساخته بوده است.
لوحی گفت: پیشنهاد سازندگان طلا، تشکیل شرکت های صادرات محور و همکاری آنها با طلاسازان بود زیرا طلاسازان تخصص و سرمایه ای در حوزه صادرات ندارند و این شرکتها می توانند کارگاه های طلاسازی را در این بخش یاری دهند.
وی افزود: صنعت طلا و جواهرسازی درآمدزا و اشتغالزاست و با کمی حمایت از سوی مسئولان می تواند رونق فراوان داشته باشد، ضمن اینکه بهتر است مسئولان قبل از تصویب هر طرح در سطح کلان کشور با کارشناسان هر حوزه مشورت داشته باشند زیرا برخی مصوبات و بخشنامه ها در شرایط کنونی فقط موانع را در مسیر تولید بیشتر می کند.

*لزوم حمایت از صنعتگران طلاساز و جواهرساز مشهد
مدیر خوشه های صنعتی شرکت شهرک های صنعتی خراسان رضوی نیز گفت: خوشه طلا و جواهرات مشهد از خوشه های منحصر به فرد در ایران است و به کار بردن عنوان جواهرات برای این خوشه به سبب ساخت برخی زیورآلات به صورت ترکیبی از سنگ های قیمتی با فلز می باشد.
جواد دریادل افزود: راه اندازی خوشه طلا و جواهرات از مصوبات دولت دهم بود اما توسعه آن در دولت یازدهم انجام گرفت و هم اکنون برنامه های حمایتی از این خوشه از طریق کانون ملی هماهنگی دانش و صنعت فیروزه و سنگ های قیمتی پیگیری می شود.
وی اظهار داشت: راه اندازی خوشه صنعتی برای طلا و جواهرات منجر به تحول در حوزه طراحی طلا شد به طوری که پیش از این طراحی در طلاسازی ها کپی برداری از مدل های خارجی بود اما با راه اندازی این خوشه، برگزاری کلاس های آموزشی و بهره گیری از استادان مطرح خارجی، سطح طراحی ها ارتقا یافت.
وی گفت: راه اندازی خوشه صنعتی برای طلا و جواهرات مشهد منجر به ورود ماشین آلات جدید به این صنعت شد که کاهش هزینه ها و ضایعات را در پی داشت.
مدیر خوشه های صنعتی شرکت شهرک های صنعتی خراسان رضوی افزود: محور اصلی فعالیت در این خوشه صنعتی، تقویت جواهرسازی و آموزش روشها و شیوه های نوین طراحی به طلاسازان و جواهرسازان است.
وی اظهار داشت: در این راستا سال گذشته دوره حرفه ای طراحی با نرم افزار برای 60 طلاساز و جواهرساز توسط خوشه صنعتی طلا و جواهرات مشهد برگزار شد و این افراد مشغول کار شدند.
وی گفت: امسال نیز دوره حرفه ای طراحی با نرم افزار برای 60 نفر دیگر از طلاسازان در مشهد با حضور استادان سرشناس در حال برگزاری است.
دریادل افزود: خوشه صنعتی طلا و جواهرات مشهد در قالب شبکه فراگیر فعالیت دارد، اما ظرفیت طلاسازی در مشهد بیشتر حول محور ساخت النگو، زنجیر و گوشواره است و قوت و مزیت اصلی این خوشه در حوزه جواهر سازی به معنای ترکیب فلز (طلا یا نقره) با سنگهای قیمتی است و آموزش ها نیز بر این اساس سازماندهی شده است.
وی اظهار داشت: روستای پیوه ژن در نزدیک مشهد در دل رشته کوه بینالود قرار گرفته و مردم آن روستا از سال 1341 وارد کار طلاسازی شده اند و امروز تمام اهالی این روستا در حرفه های مربوط به طلاسازی مشغول فعالیت هستند به طوری که این روستا را دهکده جواهر می نامند.
وی گفت: متاسفانه به رغم امیدهایی که مسئولان برای حمایت از طلاسازان روستای پیوه ژن داده بودند، اخیرا طلاسازان این روستا از دریافت تسهیلات طرح مشاغل روستایی صندوق کارآفرینی امید حذف شدند.
دریادل افزود: صنعتگرانی که در قالب خوشه های صنعتی سازماندهی و تقویت می شوند، نیازمند حمایت های بیشتر از سوی دولت می باشند لذا بهتر است در ارائه تسهیلات برای تامین سرمایه در گردش این واحدهای کوچک تولیدی تدبیر کرد.
منبع : ایرنا